درباره مراقبه کتابها و مقالات زیادی وجود دارد که اغلب آنها قابل اعتماد و ارزشمند هستند . هدف از این مقاله اشاره ای مختصر به بعضی از این روشها می باشد.لازم به ذکر است که بهترین حالت مراقبه نشسته روی زمین یا صندلی است ، با ستون فقراتی صاف تا کانالی برای دریافت انرژی مثبت شویم،اما به صورت خوابیده یا موقع راه رفتن باهدف آگاهانه هم انجام می شود،اما در حالت تکیه دادن و دراز کشیده احتمال به خواب رفتن وجود دارد که توصیه نمی شود و هدف اصلی برآورده نمی شود .
تاریخچه
تاریخچه مراقبه به هزاران سال پیش بازمی‌گردد و در فرهنگ‌ها و سنت‌های مختلف جهان ریشه دارد. این تمرین به منظور آرامش ذهن، افزایش تمرکز و دستیابی به آگاهی بالاتر استفاده می‌شود. در زیر به برخی از نقاط عطف مهم در تاریخچه مراقبه اشاره می‌کنم:
1.هند باستان: مراقبه به عنوان یک تمرین معنوی و فلسفی در متون ودایی هند باستان، به ویژه در اوپانیشادها، ذکر شده است. این متون که حدود 1500 تا 500 سال قبل از میلاد نوشته شده‌اند، به تمرینات ذهنی و روش‌های مراقبه‌ای اشاره دارند.
2. بوداییسم: بودا، که در قرن ششم قبل از میلاد زندگی می‌کرد، از مراقبه به عنوان ابزار اصلی برای دستیابی به روشن‌ضمیری و نجات از چرخه تولد و مرگ استفاده می‌کرد. مراقبه در بوداییسم به اشکال مختلفی مانند ویپاسانا و زازن توسعه یافت.
3. چین و تائوئیسم: در چین باستان، مراقبه در تائوئیسم و بعدها در ذن بودیسم (که از بوداییسم به چین منتقل شد) رواج یافت. این تمرینات بر هماهنگی با طبیعت و دستیابی به آرامش درونی تأکید داشتند.
4. مراقبه در غرب: در قرن بیستم، مراقبه به تدریج به غرب معرفی شد. این امر تا حد زیادی به دلیل علاقه به فلسفه‌های شرقی و نیز تحقیقات علمی درباره فواید روان‌شناختی و فیزیولوژیکی مراقبه بود.
5. تحقیقات علمی و محبوبیت مدرن: از دهه 1960 به بعد، تحقیقات علمی زیادی درباره اثرات مثبت مراقبه بر سلامت جسمی و روانی انجام شده است. این امر باعث شد مراقبه به عنوان یک ابزار مدیریت استرس و بهبود کیفیت زندگی در سراسر جهان محبوبیت پیدا کند.
امروزه، مراقبه در بسیاری از فرهنگ‌ها و مذاهب به عنوان یک تمرین مهم شناخته می‌شود و به شکل‌های مختلفی از جمله مدیتیشن ذهن‌آگاهی( بودن در لحظه حال)، مدیتیشن متعالی(تکرار مداوم یک ذکر) و مراقبه تمرکزی) تمرکز بر یک سوژه مثل گل رز یا... ) انجام می‌شود.
تاثیرات مراقبه بر مغزوجسم
مراقبه یک فرایند ذهنی است که با توجه به لحظه حال و آگاهی از تجربیات و احساسات فرد، به افزایش آگاهی و تمرکز ذهنی کمک می‌کند. طبق تحقیقات علمی، مراقبه عملکرد ذهنی و فیزیکی را بهتر کرده و سلامت روان و جسم را افزایش میدهد. اثرات مثبت مراقبه بر ذهن و جسم شامل:
اثرات مثبت مراقبه بر ذهن
۱_ افزایش حجم مغز در مناطقی که مرتبط باحافظه، تمرکز و پردازش اطلاعات است.
۲_ تقویت عملکرد شبکه های عصبی و در نتیجه افزایش توانایی حل مسائل
۳_ کاهش عوارض پیری مغز وجلوگیری از بروز بیماریهایی مثل آلزایمر
۴_ افزایش هورمون های سروتونین و دوپامین که باعث افزایش احساس خوشبختی و رضایت درونی می شود.
۵_ کاهش التهابات مغزی و بهبود عملکرد سیستم ایمنی مغز
تاثیرات مراقبه برجسم
۱.کاهش استرس و اضطراب و برخورد مناسب با احساسات منفی و فشارهای روزمره وکمک به فرد به کنترل بهتر موقعیت های استرس زا
۲.افزایش آرامش و صلح آمیزی به دنبال افزایش آگاهی از خود
۳.بهبود تمرکز و توجه و در نتیجه انجام بهتر وظایف فردی و اجتماعی
۴.انعطاف‌پذیری و تعادل
۵.بهبود کیفیت خواب و استراحت.
۶.افزایش سلامت جسم از قبیل کاهش فشار خون ، تقویت سیستم ایمنی، بهبود بیماریهای مزمن مانند دیابت و بیماریهای قلبی و عروقی
نتیجه این اثرات , بهبود کیفیت زندگی و ارتقای عملکرد فرد می باشد .
معرفی 2 مورد از انواع مراقبه
۱.مراقبه سکوت ذهن
در سکوت با چشم بسته صاف می نشینیم
چند نفس عمیق می کشیم عمل دم از بینی و بازدم از دهان را انجام می دهیم، در حین مراقبه تمرکزمان به انجام درست تنفسمان می باشد.
فقط به فضای سیاه پشت پلک مان نگاه میکنیم و هر فکری به ذهنمان رسید بدون توجه به آن تمرکزمان را دوباره به این سیاهی بی نهایت جلب می کنیم.در حالت بیداری مغز از تمام افکار خالی می شود ، حرکت امواج انرژی اطراف سر کاملاً احساس می‌شود ابتدا آرام و ضعیف ولی در اواخر مراقبه قوی و پرسرعت هستند طوری که از بالای گوش‌ها شروع می‌شود و به سمت فرق سر به حالت دورانی حرکت می‌کند و احساس حرکت امواج در دست‌ها از آرنج به سمت کف دست‌ها و سپس به فضای بالا و در پاها از زانو تا نوک انگشتان پا هست لازم به ذکر است که عمق این تجربیات در هر فرد متفاوت است با انجام مرتب مراقبه عمق وحرکت این امواج بیشتر مشخص می شود طوری که حرکت امواج در اطراف بدن احساس می شود، بعد از مدتی مغز به صورت آگاهانه اطلاعات خودش را دوباره تنظیم مجدد کرده و کلیه اطلاعات اضافی و بی ارزش را پاکسازی می کند،همچنین باعث ایجاد عادت های جدید و مناسب شده و تغییر رفتاری درست اتفاق می افتد.در ابتدا این مراقبه را می توانیم 15 تا 20 دقیقه انجام دهیم و در صورت علاقه و داشتن وقت کافی زمان آن راافزایش دهیم.
۲ . مراقبه کودک درون
به علت رفتارهای نادرست موجود در جامعه بین ما و کودک درونمان فاصله افتاده و باعث ایجاد ضعف های شخصیتی شده است ،این مراقبه احساس شفقت و خویشتن دوستی را ایجاد کرده و قدرتهای درونی را بیدار می کند، برای حل مشکلات می توانید از مراقبه کودک درون که به شرح ذیل می باشد ، استفاده کنید.
بخشی در درون انسان به نام ضمیر ناخودآگاه وجود دارد که مهم ترین بانک خاطرات خلقت می باشد و با مراقبه کودک درون می توانیم با آن ارتباط برقرارکنیم، در واقع فرآیند مراقبه کودک درون ارتباطی بین سه جزء مهم جهان هستی می باشد که شامل
۱.ضمیر خودآگاه(مادریا پدربسته به جنسیت فرد)
۲.ضمیر ناخودآگاه(کودک)
۳. ضمیر فراآگاه(الوهیت)
در محیطی آرام به صورت مراقبه بنشینید .چشمان خود را بسته به آرامی 7 تا 10 بارعمل دم ،حبس وبازدم را انجام دهید . کودکی خود را ، پاک و معصوم در مقابل خود تجسم کنید. شاید این کودک را در حالت خواب یا بازی با اسباب بازی هایش یا تاب بازی و... ببینید، شاید پشتش به شما باشد یا شاید از پهلو قسمتی از صورتش را ببینید، بدون سرو صدا نظاره گر او باشید سعی کنید افکار اورا بخوانید شاد است ،ناراحت است و... . احساس کشش قلبی خود را نسبت به او بیدار کنید آیا غم زدگی قلب خود را ، از این که سالها اورا تنها گذاشته بودید حس می کنید. اوحضور شما را کاملا احساس می کند ، حتی اگر شما رانبیند ، حتی اگر خواب باشد.اگر محبت شما به این کودک باعث اشک ریختن و پشیمانی شما شد از اینکه سالها از اوغافل بودید، بسیارعالی است ، دارید ارتباط می گیرید، اصلا احساستان را پنهان نکنید ، در قلبتان از اوعذرخواهی کنید و بگویید که خیلی دوستش دارید .کم کم به شما توجه می کند یا بیدار می شود یا از تاب پیاده می شود یا به سمت شما برمی گردد، اینجا همان جایی است که محبت وعشق دو طرفه ای را احساس می کنید این مهم ترین رابطه خلقت هست حتی مهم تر از هر رابطه فیزیکی و عاطفی ای که وجود دارد ، می دانید او کیست؟ او همان کسی است که جسم شما را به وجود آورده است ، پس می تواند شما را نیز شفا دهد یا مشکلاتتان را حل کند. دستتان را به سمتش دراز کنید از او بخواهید دستش را به شما بدهد اوبه آرامی دست شما را می گیرد ، سپس عشق و علاقه واقعی خود رانثارش کنید ، از او شفای درد خود را بخواهید ، خاطرات همیشه باعث ایجاد بیماری و مشکلات می شود ، به او بگویید خاطراتی را که باعث بوجود آمدن این درد یا مشکل شده است را پاک کند و بگویید حتی نمی خواهید بدانید آن خاطرات چیست.در آخراو را به آرامی به آغوش بکشید و به همراه او خود را تسلیم الوهیت کنید تا این قدرت لایتناهی که هستی را هدایت می کند مسائل را حل و فصل نماید.
بدین صورت تمام مشکلات ودرد دلهای خود را بازگو کنید . این کودک از شما جز محبت ، توجه ، آرامش و درخواستهای کوچک کودکانه چیزی طلب نمی کند. شاید در تاکسی نشسته باشید و کودکی را ببینید که پاستیل میخورد ناگهان طوری به دلتان بیندازد که نزدیک خانه پیاده شده و برای خودتان پاستیل بخرید و بخورید .می دانید که بی توجهی شما به او باعث بوجود آمدن همه مشکلاتتان شده است،از او بخواهید که دل آزردگی های خود را بیان کند ، همان موقع یا در بیداری ،به صورتی کاملا آگاهانه طی واقعه و صحبتی درونی متوجه می شوید، از چه کسی یا چه واقعه ای آزرده خاطر شده است در این موقع حتمابه جایی آرام رفته، دستتان را روی قلبتان گذاشته یا بازوهای خود را به آغوش بگیرید و ازاوطلب بخشش کنید و مسئولیت درد و رنج او را به عهده بگیرید.اگر به دنبال شریک تجاری هستید این رابطه با کودک درون ، بهترین رابطه تجاری است.وقتی که اعتماد و آرامش او را کسب کردید در دفعات بعدی برای حل تمام مشکلات روانی ، مالی و جسمی می توانید از اوکمک بگیرید .در واقع وجود هر مشکلی در زندگی ما ناشی از خاطراتی است که توسط ما در این کودک ایجاد شده است .
نتیجه گیری
بهترین مراقبه برای هر کس، آن است که با تجربه و تمایلات شخصی فرد هماهنگ باشد. بهتر است انواع مختلف مراقبه را امتحان کرده و آن را که برای شما بهترین نتیجه را به همراه داشته باشد انتخاب کنید.
با توجه به مطالب گفته شده و تأثیرات شگفت انگیز مراقبه امیدواریم برای بهبود کیفیت زندگی ، افزایش تمرکز وآرامش روحی و روانی و شفای دردهای بدنی خود از مراقبه به صورت جدی استفاده کنید.شما می توانید در اینترنت جستجو کرده و داستان زندگی افرادی مثل دکتر جو دیسپنزا و... را که به وسیله مراقبه بیماری خود را شفا داده اند و سلامتی خود را دوباره به دست آورده اند را بخوانید .